U subotu 10. novembra 2018. u 18 časova u Jevrejskoj opštini Beograd,
povodom obeležavanja Kristalne noći,
ODRŽANA KOMEMORACIJA I SEĆANJE POVODOM KRISTALNE NOĆI
Govorio: Prof. dr Ruben Fuks
...BITI JEVREJIN, TO NIJE ZLOČIN...Heršel Grinšan
U subotu, 10. novembra 2018. godine, u sali Jevrejske opštine Beograd, održana je komemoracija povodom osamdestogodišnjice strašnog pogroma koji se dogodio u noći između 9 i 10. novembra 1938. O posledicama tog strašnog pogroma govorio je eminentni član jevrejske zajednice Prof. dr Ruben Fuks, a događaj je bio propraćen muzičkom numerom iz filma „Šindlerova lista“, u izvođenju profesorke violončela Sandre Belić, a uz pratnju klavira Ljiljane Vukelje.
Komemorativni sadržaj, sa velikom pažnjom, aplauzom tuge i poštovanja pozdravilo je 50 članova Jevrejske zajednice Beograda.
Svojim prisustvom čast su odali i članovi Vlade Republike Srbije, pripadnici Ministarstva za rad, zapošljvanje, socijalna i boračka pitanja, državni sekretar Nenad Nerić i zvaničnici Jevrejske zajednice Beograda.
Prof. dr Ruben Fuks, ne ponavljajući sve poznate činjenice i fakte o nizu događaja iz perioda Kristalne noći, govorio je zapravo o duhu vremena u kome se dogodila Kristalna noć, tačnije o svim društvenim kretanjima koja su prethodila ovom činu, koji se smatra uvertirom u Holokaust i koji je promenio sliku Evrope i Sveta.
Profesor Fuks je dao osvrt na istoriju i budućnost Kristalne noći kroz priču o porodici istočnih Jevreja, Grinšpan, kako su ih zapadni Jevreji i Nemci nazivali, i na sudbonosni potez sedamnaestogodišnjeg Heršela, koji je iako u mladim godinama, dobro razumeo društvena i politička kretanja tog vremena.
U ime 12.000 progonjenih Jevreja, disident nemačke antisemitske politike tog vremena, Hajnrih (Heršel) Grinšpan, nakon otvaranja vatre na nemačkog diplomatu Ernesta Fom Rata u Parizu, uzvikivao je:"... Biti Jevrejin to nije zločin. Ja nisam pas.Ja imam pravo da živim. Jevrejski narod ima pravo da postoji u ovoj zemlji. Zašto sam ja progonjen kao zver svugde...", privlačeći time pažnju sveta na događaje u Nemačkoj. Heršelovo interesovanje za javna dešavanja bila su odgovor na mnogobrojne napade protiv Jevreja širom sveta, koji su se sporadično dešavali mnogo pre uvertire za Holokaust, tokom ranog 19. i početkom 20. veka o kojima je, od svog ranog detinjstva, slušao i učio kroz iskustvo svoje porodice i probleme kroz koje je ona prolazila zbog svog verskog porekla i kao kulturnog nasleđa.
Prof. dr Fuks citirajući istoričara i hroničara Teodora Momzema, govorio je o motivima, razlozima i povodima velikog pogroma Jevreja koji je usledio nakon dugih priprema i sporadičnih društvenih kako geopolitičkih, unutar-socijalnih, klasnih, verskih i ostlih načina izopštavnja i izolacija Jevreja iz društvenog organizovanja, tako i činova gašenja jevreskih života i pljačkanja i uništavanja jevrejske imovine i kulturne zaostavštine, u Rusiji i širom zemalja Evrope. Motive nalazi u nizu antisemitskih dešavanja 1938. godine kada se u Nemačkoj ali i sporadično u evropskim zemljama, radi finansiranja instrumentalizujuće ideologije i njenje partijske politike, povećava pritisak na jevrejku imovinu i učešće u državnoj ekonomiji samostalnim poslovanjem Jevreja, što je zapravo bilo usmereno na oduzimanje imovine i preuzimanje poslova.
S’toga ...to je sve izazvalo reakciju Heršela Grinšpana, međutim sama pozadina pogroma, može se kazati da je našla za povod atentat na Fom Rata, ali u svakom slučaju, to je nešto što je sledilo kao plan, samo je dobrodošao povod... 
zaključuje Prof. dr Ruben Fuks.
Takođe, Profesor Fuks navodi i da ..Nacistička Nemačka, akcija vlasti, kompetentne službe u jevrejskom pitanju, postaju istorija svoje posledice započete u Kristalnoj noći i zapravo mnogo, mnogo pre. Odšteta za smrt Fom Rata...merila se u 20 posto celokupne jevrejske imovine koja je morala biti predata u posed Nemačkoj državi....
Kristalna noć promenila je prirodu Nemačkog progona Jevreja od ekonomskog, političkog, društvenog, fizičkog, sa batinanjem, sa zatvaranjem, sa ubistvom.. Kristalnom noći prestaju sami, goli pogromi i počinje Holokaust, planiranjem već unapred konačnog rešenja...navodi Fuks.
Epilog konačnog rešenja, što se tiče jevrejskog sveta, došao je Holokaustom, već od 39. godine dvadesetog veka u Poljskoj, a kako su padale evroposke zemlje jedna za drugom, tako se i sudbina mladog Heršela poklopila sa politikom konačnog rešenja.
