Jevrejsko groblje
Sefardsko jevrejsko groblje u Beogradu, osim što je jedino aktivno jevrejsko groblje, zajedno sa aškenaskim jevrejskim grobljem, predstavlja važnu kulturno-istorijsku celinu koja svedoči o vekovnom postojanju jevrejske zajednice.
Na osnovu pisanih izvora i ostatataka nađenih nadgrobnih ploča, zna se da su Jevreji već u 16. veku imali na savskoj padini, na mestu današnjeg Obilićevog venca, svoj prostor za sahranjivanje. Nedugo zatim, osnovano je još jedno jevrejsko groblje, poznato kao Staro sefardsko groblje. Ono se nalazilo na prostoru današnje Dalmatinske i Đušine ulice i bilo je u upotrebi puna tri veka. Zatvoreno je 1928. jer je urbanističkim planom predviđeno da se na tom mestu izgrade široki bulevari sa parkom. Usled manjka mesta za sahranjivanje na Starom sefardskom groblju, Sefardska crkveno-školska jevrejska opština kupila je 1888. godine zemljište u tadašnjog Grobljanskoj ulici (danas ulica Mije Kovačevića / Ruzveltova) za prostor svog novog groblja. Danas spomenički fond tog groblja čini oko 3000 nadgrobnih ploča, uključujući i deo prenetih sa Starog sefardskog groblja. One predstavljaju ne samo bogatu umetničku galeriju, već i neprocenljiv izvor podataka za proučavanje istorije beogradske jevrejske zajednice. Po bogatstvu dekoracije izdvajaju se brojni pojedinačni spomenici, ali pre svega porodične grobnice. Jedna od najmonumentalnijih je grobnica porodice Buli. Posebnost predstavlja spomenik nad grobom knjige – genizom, sa dominirajućim reljefnim svitkom Tore na kojem je hebrejski natpis sledećeg sadržaja: „Na ovom mestu su pohranjene i sahranjene svete Tore, mezuze, tefilini, molitveni šalovi, molitvenici i svi sveti predmeti koji su dotrajali, onako kako smo podučeni od naših otaca i učitelja, neka je blagoslovena uspomena na njih”. U okviru groblja podignuti su i spomenici za žrtve oslobodilačkih ratova i nevino stradale: Spomenik poginulim jevrejskim ratnicima za spas, slobodu i ujedinjenje otadžbine 1912–1919, Spomenik jevrejskim žrtvama fašizma, Spomenik žrtvama Kladovskog transporta (austrijskim Jevrejima ubijenim 1941. u Zasavici kod Šapca) i Spomenik za decu umrlu posle Prvog svetskog rata od španskog gripa i drugih bolesti. Unutar groblja, prema projektu inženjera Josifa V. Albale, 1934. je izgrađena kapela.
Aškenasko groblje nalazi se u Ruzveltovoj ulici, preko puta sefardskog i deo je beogradskog Novog groblja, a odvojeno je od njega zidom. Pripreme terena za ovo groblje vršene su istovremeno sa otkupom zemljišta za beogradsko Novo groblje, koje je nastalo 1876. Na Aškenaskom groblju se više ne vrše sahrane.
Adresa:
Jevrejsko groblje
Mije Kovačevića 1, Beograd
Radno vreme: svakog dana od 8-19h (8-17h u periodu od 1. oktobra do 31. marta) osim subote
Kontakt telefon: 060 559 55 18
Aškenasko groblje
Ruzveltova 50, Beograd
Pravilnik o radu Hevra Kadiše i o grobljima Jevrejske opštine Beograd
Danas je jevrejsko groblje jedino jevrejsko groblje u Beogradu gde se vrše sahrane te je osim održavanja i zaštite postojećeg spomeničkog kompleksa, neophodno i proširenje groblja. U saradnji sa Gradom Beogradom i Republikom Srbijom, postignuti su značajni rezultati u procesu uređenja i proširenja jevrejskog groblja u Beogradu.
